Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cadus O

  • 1 cadus

    cadus, i, m. (gén. plur. cadûm lorsqu'il s'agit de mesure) [st2]1 [-] grande jarre de terre (pour conserver le vin), jarre de vin, cruche; tonneau, baril; le vin (pour les poètes). [st2]2 [-] jarre, cruche (pour conserver le miel, l'huile, les fruits, le poisson). [st2]3 [-] urne funéraire. [st2]4 [-] jarre (mesure pour les liquides, contenant trois urnes ou douze conges).    - vina bonus quae cadis onerarat (= oneraverat) Acestes, Virg. En. 1, 195: [le vin que le bon Aceste avait chargé dans des tonneaux] = le vin dont le bon Aceste avait rempli les tonneaux.    - nec parce cadis tibi destinatis, Hor. C. 2, 7, 20: et ne ménage pas le vin qui t'est destiné.    - ossa cado texit Corynaeus aeno, Virg. En. 6, 228: Corynée conserva les os dans des urnes d'airain.
    * * *
    cadus, i, m. (gén. plur. cadûm lorsqu'il s'agit de mesure) [st2]1 [-] grande jarre de terre (pour conserver le vin), jarre de vin, cruche; tonneau, baril; le vin (pour les poètes). [st2]2 [-] jarre, cruche (pour conserver le miel, l'huile, les fruits, le poisson). [st2]3 [-] urne funéraire. [st2]4 [-] jarre (mesure pour les liquides, contenant trois urnes ou douze conges).    - vina bonus quae cadis onerarat (= oneraverat) Acestes, Virg. En. 1, 195: [le vin que le bon Aceste avait chargé dans des tonneaux] = le vin dont le bon Aceste avait rempli les tonneaux.    - nec parce cadis tibi destinatis, Hor. C. 2, 7, 20: et ne ménage pas le vin qui t'est destiné.    - ossa cado texit Corynaeus aeno, Virg. En. 6, 228: Corynée conserva les os dans des urnes d'airain.
    * * *
        Cadus, Genus vasis vinarii. Columella. Un caque.
    \
        Cadus temeti. Horat. Un caque de vin.
    \
        Potus cadus. Horat. Qui est beu.
    \
        Siccati cadi. Horat. Beuz.
    \
        Onerare vina cadis. Virg. Charger du vin dedens des caques.
    \
        Parcere cadis. Horat. Espargner le vin.

    Dictionarium latinogallicum > cadus

  • 2 cadus

    cadus, ī, m. (κάδος), I) ein größeres irdenes Gefäß von kegelförmiger Gestalt, dessen Bauch nach unten zu enger oder (zum Eingraben in die Erde) spitz zulief und nach oben durch einen schmalen Hals mit der etwas breitern Öffnung in Verbindung stand, der Krug, zum Aufbewahren a) des Weins, der Weinkrug, Plaut., Verg. Hor. u. Ov.: dah. meton. (poet.) = Wein, Tibull. u. Hor. – b) anderer Dinge, wie: des Öls (dah. olearii cadi), der Hülsenfrüchte, der Feigen, Plin.: des Honigs, Mart.: als Geldtopf, Mart.: u. (= urna) als Aschenkrug, Verg.: als Blumentopf, Plin.: beim Opfern, cadus ligneus, Aur. Vict. Caes. 33, 8. – II) übtr., das größte griech. Hohlmaß für Flüssigkeiten = 12 congii od. 72 sextarii (dah. bei den Römern von griech. Weinen meist cadus, von italienischen amphora, die 2/3 des cadus enthielt, s. Auct. carm. de pond. 64 u. 84), centum cadi olei, Vulg.: Genet. Plur. gew. cadûm, vini mille cadum, Lucil. fr.: decem milia cadum, Varr. fr.

    lateinisch-deutsches > cadus

  • 3 cadus

    cadus, ī, m. (κάδος), I) ein größeres irdenes Gefäß von kegelförmiger Gestalt, dessen Bauch nach unten zu enger oder (zum Eingraben in die Erde) spitz zulief und nach oben durch einen schmalen Hals mit der etwas breitern Öffnung in Verbindung stand, der Krug, zum Aufbewahren a) des Weins, der Weinkrug, Plaut., Verg. Hor. u. Ov.: dah. meton. (poet.) = Wein, Tibull. u. Hor. – b) anderer Dinge, wie: des Öls (dah. olearii cadi), der Hülsenfrüchte, der Feigen, Plin.: des Honigs, Mart.: als Geldtopf, Mart.: u. (= urna) als Aschenkrug, Verg.: als Blumentopf, Plin.: beim Opfern, cadus ligneus, Aur. Vict. Caes. 33, 8. – II) übtr., das größte griech. Hohlmaß für Flüssigkeiten = 12 congii od. 72 sextarii (dah. bei den Römern von griech. Weinen meist cadus, von italienischen amphora, die 2/3 des cadus enthielt, s. Auct. carm. de pond. 64 u. 84), centum cadi olei, Vulg.: Genet. Plur. gew. cadûm, vini mille cadum, Lucil. fr.: decem milia cadum, Varr. fr.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cadus

  • 4 cadus

    cădus, i ( gen. plur. cadūm, v. II. infra), m., = kados [Slav. kad, kadĭ; Serv. kada; Magyar, kád; Rouman. Kadŭ].
    I.
    Lit., a large vessel for containing liquids, esp. wine; a bottle, jar, jug; mostly of earthen-ware, but sometimes of stone, Plin. 36, 22, 43, § 158; or even of metal, Verg. A. 6, 228.
    A.
    A wine-jar, wine-flask:

    cadi = vasa, quibus vina conduntur,

    Non. p. 544, 11:

    cadus erat vini: inde implevi hirneam,

    Plaut. Am. 1, 1, 273; so id. As. 3, 3, 34; id. Aul. 3, 6, 35; id. Mil. 3, 2, 36; 3, 2, 37; id. Poen. 1, 2, 47; id. Stich. 3, 1, 24:

    cadum capite sistere,

    to upset, id. Mil. 3, 2, 36:

    vertere,

    id. Stich. 5, 4, 39; 5, 4, 1:

    vina bonus quae deinde cadis onerarat Acestes,

    Verg. A. 1, 195:

    fragiles,

    Ov. M. 12, 243.—Hence poet., wine:

    Chius,

    Tib. 2, 1, 28; Hor. C. 3, 19, 5:

    nec Parce cadis tibi destinatis,

    id. ib. 2, 7, 20; 3, 14, 18.—
    B.
    For other uses:

    for containing honey,

    Mart. 1, 56, 10;

    oil,

    id. 1, 44, 8;

    hence, olearii,

    oil-jars, Plin. 18, 30, 73, § 307;

    for fruits,

    id. ib.;

    figs,

    id. 15, 19, 21, § 82;

    aloes,

    id. 27, 4, 5, § 14; cf. id. 16, 8, 13, § 34.—As a money-pot, Mart. 6, 27, 6; also = urna, a funeral urn:

    aënus,

    Verg. A. 6, 228 Heyne.—
    II.
    Transf., a measure for liquids (in this sense, gen. plur. cadum, Lucil. and Varr. ap. Non. p. 544, 13 and 16; Plin. 14, 14, 17, § 96); syn. with amphora Attica (usu. = 1 1/2 amphorae, or 3 urnae, or 4 1/2 modii, or 12 congii, or 72 sextarii), Rhemn. Fann. Ponder. 84; Plin. 14, 15, 17, § 96 sq.; Isid. Orig. 16, 26, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > cadus

  • 5 cadus

        cadus ī, m, κάδοσ, a large vessel for liquids, wine-jar, jug: vina cadis onerare, V.: fragiles, O. —Wine (poet.): Chius, H., Tb.—A funeral urn: aënus, V.
    * * *
    jar, large jar for wine/oil/liquids; urn, funeral urn; money jar (L+S)

    Latin-English dictionary > cadus

  • 6 cadus

    ī m. (греч.)
    1) большой глиняный ( редко металлический) кувшин конической формы, преим. для вина Pl, V, O, но тж. для масла, мёда и пр. M, PM etc.
    3) мера жидкостей = 12 congii = 72 sextarii = 1,5 amphorae (греч. вина обыкновенно измерялись посредством cadi, италийские — посредством amphorae) LM, Vr, Vlg

    Латинско-русский словарь > cadus

  • 7 cadus

    кувшин для вина (1. 15 D. 33, 6. fr. 15 § 6 D. 7, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > cadus

  • 8 accubo

    accŭbo (adcŭbo), āre [ad + cubo]    - intr. avec dat. -    - parf. accubuit Prof. 1, 3, 3. [st1]1 [-] être couché auprès, étendu auprès.    - theatrum Tarpeio monti accubans, Suet. Caes. 44: théâtre adossé au mont Tarpéien.    - quoi (= cui) bini custodes semper accubant, Plaut. Mil.: auprès de qui deux gardes sont toujours couchés.    - absol. accubare: être couché. --- Liv. 24, 16, 18 ; 25, 39, 8.    - cadus accubat horreis, Hor. O. 4, 12, 18: la jarre repose dans le magasin.    - poét. nemus accubat umbrā, Virg. G. 3, 333: la forêt étend son ombre sur le sol. [st1]2 [-] être étendu sur le lit de table, être à table.    - Cic Tusc. 4, 3 ; Att. 14, 12, 3.    - avec acc. lectum accubare, Apul. M. 5, 6: prendre place sur un lit.    - apud aliquem accubare: dîner chez qqn.    - accubare alicui, Cic.: être à côté de qqn à table.    - accuba, Plaut.: mets-toi à table.
    * * *
    accŭbo (adcŭbo), āre [ad + cubo]    - intr. avec dat. -    - parf. accubuit Prof. 1, 3, 3. [st1]1 [-] être couché auprès, étendu auprès.    - theatrum Tarpeio monti accubans, Suet. Caes. 44: théâtre adossé au mont Tarpéien.    - quoi (= cui) bini custodes semper accubant, Plaut. Mil.: auprès de qui deux gardes sont toujours couchés.    - absol. accubare: être couché. --- Liv. 24, 16, 18 ; 25, 39, 8.    - cadus accubat horreis, Hor. O. 4, 12, 18: la jarre repose dans le magasin.    - poét. nemus accubat umbrā, Virg. G. 3, 333: la forêt étend son ombre sur le sol. [st1]2 [-] être étendu sur le lit de table, être à table.    - Cic Tusc. 4, 3 ; Att. 14, 12, 3.    - avec acc. lectum accubare, Apul. M. 5, 6: prendre place sur un lit.    - apud aliquem accubare: dîner chez qqn.    - accubare alicui, Cic.: être à côté de qqn à table.    - accuba, Plaut.: mets-toi à table.
    * * *
        Accubo, accubas, pen. corr. accubui, accubitum, pen. corr. accubare, Quasi ad (id est iuxta) cubare. Virg. Estre couché ou assis aupres, Gesir aupres.
    \
        Theatrum Tarpeio monti accubans. Sueton. Assis ou situé aupres, Joignant.
    \
        Accubare alicui in conuiuio. Cic. Estre assis à table aupres de quelcun.
    \
        Accubare apud aliquem. Cic. Estre à table en la maison de quelcun.
    \
        Accubare. Seneca. Estre couché tout estendu.

    Dictionarium latinogallicum > accubo

  • 9 oblitus

    [st1]1 [-] oblĭtus, a, um: part. passé de oblino. - [abcl][b]a - enduit, oint, frotté. - [abcl]b - couvert, recouvert, chargé, rempli, surchargé. - [abcl]c - obstrué, bouché, fermé. - [abcl]d - décoré, orné. - [abcl]e - souillé, sali, flétri.[/b]    - oblitus caeno, Cic.: couvert de boue.    - oblitus parricidio, Cic.: souillé d’un parricide.    - oblitus unguentis, Cic.: parfumé.    - gypso oblitus cadus, Plin.: tonneau plâtré.    - villa oblita tabulis pictis, Varr.: villa garnie de tableaux. [st1]2 [-] oblītus, a, um: part. passé de obliviscor. - [abcl][b]a - qui a oublié, qui a perdu le souvenir (de qqch, aliquid ou alicujus rei; de qqn, aliquem ou alicujus). - [abcl]b - sens passif: oublié, dont le souvenir est perdu.[/b]
    * * *
    [st1]1 [-] oblĭtus, a, um: part. passé de oblino. - [abcl][b]a - enduit, oint, frotté. - [abcl]b - couvert, recouvert, chargé, rempli, surchargé. - [abcl]c - obstrué, bouché, fermé. - [abcl]d - décoré, orné. - [abcl]e - souillé, sali, flétri.[/b]    - oblitus caeno, Cic.: couvert de boue.    - oblitus parricidio, Cic.: souillé d’un parricide.    - oblitus unguentis, Cic.: parfumé.    - gypso oblitus cadus, Plin.: tonneau plâtré.    - villa oblita tabulis pictis, Varr.: villa garnie de tableaux. [st1]2 [-] oblītus, a, um: part. passé de obliviscor. - [abcl][b]a - qui a oublié, qui a perdu le souvenir (de qqch, aliquid ou alicujus rei; de qqn, aliquem ou alicujus). - [abcl]b - sens passif: oublié, dont le souvenir est perdu.[/b]
    * * *
    I.
        Oblitus, oblita, oblitum, pen. corr. Particip. Tibull. Frotté ou enduict de quelque liqueur, Barbouillé, Maculé, Souillé.
    \
        Coeno obliti. Cic. Embouez.
    II.
        Oblitus, pen. prod. Participium. Plin. Qui a oublié.

    Dictionarium latinogallicum > oblitus

  • 10 cadialis

    Латинско-русский словарь > cadialis

  • 11 fumosus

    fūmōsus, a, um [ fumus ]
    1) дымный, чадный (ligna Cato; fax Pt); дымящийся, курящийся (foci, arae O); задымлённый, закопчённый, закоптелый (pariĕtes Pt; imagines C, Sen); пропахший дымом ( cadus O)

    Латинско-русский словарь > fumosus

  • 12 cadialis

    cadiālis, e (cadus), im Kruge aufbewahrt, resina, Cael. Aur. chron. 2, 7, 108.

    lateinisch-deutsches > cadialis

  • 13 fumosus

    fūmōsus, a, um (fumus), voll Rauch, a) = rauchend, qualmend, dampfend, ligna, Cato: foci, arae, Ov.: December (weil da viel Feuer gemacht wird), Ov. u. Mart. – b) = verräuchert, eingeraucht, rußig, cadus, Ov. (s. fūmārium): paries, Petron.: imagines, Bilder der Ahnen, Cic.: perna, geräucherter, Hor. – c) nach Rauch riechend, räucherig, Plin. 18, 319.

    lateinisch-deutsches > fumosus

  • 14 hemicadium

    hēmicadium, iī, n. (ἡμικάδιον), ein halber cadus, Isid. orig. 20, 7, 1. Vgl. Not. Tir. 91, 65.

    lateinisch-deutsches > hemicadium

  • 15 memor

    memor, oris (vgl. memini, griech. μνήμων) einer Sache oder Pers. sich erinnernd, eingedenk, etw. im Gedächtnis-, im Andenken behaltend, A) im allg.: a) v. Pers.: α) mit Genet., sui, Ter.: beneficii, Cic.: avitae gloriae, Liv.: officii, Nep.: memor ordinis, quo quisque discubuerat, Quint. – β) m. Akk., sententiam, Fulgent.: veniam, Ven. Fort. Vgl. W. Heräus in Wölfflins Archiv 15, 560 ff. – γ) m. Acc. u. Infin.: memor Lucullum imperatorem clarissimum amatorio perisse, Plin. 25, 25: memor eum triennio ante quaestorem factum (esse), ignarus que nondum a censoribus in ordinem senatorium allectum, Val. Max. 2, 2, 1 (u. so 5, 2, 9; 6, 9 in.): memor obiectum sibi ab eo saepius, quasi etc., Suet.: memores Aesculapium quoque ex Graecia quondam arcessitum (esse), Liv. – δ) m. folg. indir. Fragesatz: memor, et quae essent dicta contra quaeque ipse dixisset, Cic. – ε) absol.: memorem mones, nicht der Erinnerung bedarf es! unnötige Mahnung! Plaut.: memori animo notavi, Ov. – b) übtr., v. Lebl.: α) m. Genet.: cadus Marsi memor duelli, Hor.: exemplum parum memor legum humanarum, grausames, Liv.: memor libertatis vox, ein Freiheit atmendes Wort, Liv.: responsum senatus amicitiae Samnitium memor, Liv.: orationem memorem maiestatis patrum concordiaeque ordinum et temporum in primis habere, eine Rede, die Bedacht nimmt auf usw., Liv. – β) absol., os, Ov.: manus, Ov.: versus, Ov. – B) insbes.: 1) eines erhaltenen Gutes od. eines erlittenen Übels eingedenk, a) der Wohltat eingedenk, erkenntlich, u. so dankbar, mens, Cic.: bene apud memores stat veteris gratia facti, Verg.: dah. oft verb. memor et gratus, gratus et memor, Ter. u. Cic.: nimium memor nimiumque gratus, Cic. – m. folg. in u. Akk., animus memor in bene meritos, Cic. – m. pro u. Abl., pro quibus affirmat fore se memorem piumque, erkenntlich u. dankbar, Ov. – b) der Beleidigung eingedenk, nachtragend, u. dah. auch unversöhnlich, irata memorque, Ov.: memorem Iunonis ob iram, Verg.: memori Deorum irā, indem die Götter es ihm gedachten, Liv.: exercet memores iras, Ov.: antiquo memores de vulnere exigit poenas, Ov. – 2) vorsorgend, bedachtsam, et multā memor occule terrā, Verg.: omnia quae multo ante memor provisa repones, Verg. – 3) (wie μνήμων) prägn. = ein gutes Gedächtnis habend, mit einem guten Gedächtnis begabt, gut behaltend (Ggstz. obliviosus), memor an obliviosus sit, Cic.: et memores et sobrii oratores, Cic.: homo ingeniosus ac m., Cic. – sprichw., mendacem memorem esse oportet, ein Lügner muß ein gutes Gedächtnis haben, Quint. 4, 2, 91. Apul. apol. 69. Donat. Ter. Andr. 4, 4, 39. – II) aktiv (wie μνήμων) = an etwas erinnernd, mahnend, nostri memorem sepulcro scalpe querelam, Hor.: indicii m. poena, Ov.: impressit memorem dente notam, Hor.: memores tabellae, Ov.: m. versus, Ov. – / Abl. Sing. bl. memori, s. Neue-Wagener Formenl.3 2, 82 u. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 417. – Kompar. memorior, Prisc. 6, 47 (ohne Beleg).

    lateinisch-deutsches > memor

  • 16 oblino

    ob-lino, lēvī, litum, ere, I) beschmieren = bestreichen, A) eig.: 1) im allg.: se visco, Varro: se luto, Lact.: malas cerussā, Plaut.: omnem materiam alumine, Cl. Quadr. fr.: sanguine interemptorum hausto prius vultus suos, Solin.: oblitus caeno, Cornif. rhet.: oblitus unguentis, Cic. fr.: oblitus cruore et luto, Cic.: oblitus faciem suo cruore, ne nosceretur, Tac.: oblitā facie (mit einem mit Teig überzogenen Gesichte), vehi, ne sol neve frigus teneram cutem laedat, Sen. – 2) insbes.: a) verschmieren, verpichen, dolia, Cato: ora urceolorum oblita, Colum.: gypso oblitus cadus, Plin. – b) ausstreichen, das Geschriebene auf der Wachstafel, Gell. 20, 6, 14. – B) übtr.: a) verschmieren, zuschmieren, verstopfen, oblinitur minimae si qua est suspicio rimae, Mart. 11, 45, 5. – b) mit etwas vollmachen, erfüllen, auch überladen, villa oblita tabulis, Varro: lacunaria auro oblita, überladen, Apul. flor. 23: facetiae oblitae Latio, Cic.: actor oblitus divitiis, bekleidet, bedeckt, Hor.: oblitam reddunt orationem, mit Schmuck überladen, Cornif. rhet. – II) beschmieren = mit Kot besudeln, A) eig.: catulos, Varro: quid tu istuc curas, ubi ego oblinar atque voluter, Lucil. – B) übtr.: a) beflecken, besudeln, se externis moribus, Cic.: oblitus parricidio, Cic.: alqm versibus atris, schmähen, Hor.: sunt omnia cum summo dedecore ac turpitudine tum singulari stultitiā atque inhumanitate oblita, Cic. – b) os alci, jmdm. das Maul beschmieren, d.i. etw. weismachen, hintergehen, Plaut. Curc. 589. – / Archaist. Perf., cum oblinerunt vasa, Varro fr. b. Prisc. 10, 39.

    lateinisch-deutsches > oblino

  • 17 pico

    pico, āvī, ātum, āre (pix), I) mit Pech bechmieren, verpichen, teeren, interiores partes (tegularum) curiosius, Vitr.: dolia bene, Suet.: parietes, Plin.: picata dolia, Cato u. Colum.: cadus picatus, Ps. Verg. – II) mit Pech anmachen, -würzen, vinum picatum, mit Pech schmackhafter gemachter, Colum., oder von Natur nach Pech schmeckender, Mart.

    lateinisch-deutsches > pico

  • 18 sentino

    sentīno, āre (sentina), I) das in das Schiff gedrungene Wasser ausschöpfen, Paul. Nol. epist. 36 in.: m. Acc., sententia ista est in corde hominis quo modo cadus, unde sentinatur navis in pelago, Augustin. serm. 278, 13. – II) bildl., seine Not haben, Caecil. com. 4. Augustin. serm. 56, 11. Vgl. Fest. 339 (a), 8.

    lateinisch-deutsches > sentino

  • 19 temetum

    tēmētum, ī, n. (von *temum, wov. auch temulentus), jedes berauschende Getränk, Met, Wein, temetum olere, Cato bei Plin. 14, 90: cadus temeti, Hor. ep. 2, 2, 163: temeti nihil allatum intellego, Plaut.: carere temeto, keinen Wein trinken, Plaut. u. Cic. fr. – temeti timor, v. einem Parasiten, Nov. com. 17. – / Das Wort ist zur Zeit des Augustinus aus der Sprache verschwunden, s. Augustin. de trin. 10, 1 (die Stelle unter emorior).

    lateinisch-deutsches > temetum

  • 20 verto

    verto (archaist. vorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere (altind. vártatē, er dreht sich, got. waírÞan, ahd. werdan, werden), nach einer anderen, bes. nach der entgegengesetzten Richtung kehren, wenden, drehen, umkehren, umwenden, umdrehen, refl. vertere se u. bl. vertere, u. Passiv verti medial, sich kehren, sich wenden, sich drehen, I) im allg.: A) eig.: 1) übh.: a) m. Angabe wohin? α) durch Praepp.: ora in alqm, Ov.: omnium ora in se, Tac.: raptum vexillum ad ripam, Tac.: currum in fugam, Curt.: aquam v. in subiecta, ableiten in die Niederungen, Tac.: equos ad moenia, Verg.: armentum ad litora, nach dem U. zutreiben, Ov.: mucronem in se, Liv. epit.: v. harpen in alqm, Ov.: morsus exiguam in Cererem (Brot), Verg. – refl., verti me a Minturnis Arpinum versus, Cic.: u. ohne se, ad Orientem vertit, kehrte um, Treb. Poll.: ut (sol) vortat metas ad solstitiales, Lucr.: alterius ramos videmus vertere in alterius, Verg.: o utinam vocula mea vertat in auriculas dominae, gelange, Prop.: Char. quo vortisti (wohin hast du dich gedreht = wohin siehst du)? Dem. ad illum qui emit, Plaut. merc. 434: u. passiv medial, velatum vortier ad lapidem, sich (anbetend) hinzuwenden zu einem (heiligen) Stein, Lucr.: homines, quorum oculi perversā semper acie vertantur, sich drehen, Firm. – β) durch Advv.: sidera retro, Verg.: quo vertere cursus (iubeat), Verg.: quo vocat, vertamus iter, Verg.: v. ora huc et huc, Hor.: nunc huc nunc illuc verso mari, Liv. – refl., vorte hāc te, puere, wende dich hierher = komm hierher, Plaut. – b) m. bl. Acc.: flumina et lacus, ableiten, Tac.: fores cardine tacito, leise aufmachen, Tibull.; vgl. verso cardine strepitum fecit, Ov.: clavem vertere (umdrehen), Iulian. bei Augustin.: simulat gradu discedere verso, Ov.; vgl. verso pede premere arenam, Ov.: u. ille tuus tam cito vertit pennas amor? hat seine Fittige gewendet (= hat sich von mir entfernt, mich aufgegeben)? Prop. – refl., cum haesisset descendenti (virgini Vestali) stola, vertit se et recollegit, Plin. ep. 4, 11, 9. – 2) als milit. t.t.: alqm (hostes, equites u. dgl.) in fugam, in die Fl. treiben, -schlagen, Auct. b. Afr., Liv. u.a.: u. so bl. agmina, Verg.: u. Philippis versa acies retro, die zu Ph. verlorene Schlacht, Hor. – iter retro, eine rückgängige Bewegung machen, Liv.; vgl. ni Vitellium retro Fortuna vertisset, zur Umkehr genötigt hätte, Tac. – terga v., kehrtmachen = fliehen, Caes. u.a.: u. so refl., se, Caes. u.a.: u. ohne se, versuros omnes in fugam extemplo ratus, überzeugt, daß alle sofort kehrtmachen würden, Liv. – in circumsedentes Capuam se vertit, wendete sich gegen usw., Liv. 26, 5, 4. – 3) von der örtl. Lage, bes. als geogr. t.t., refl. Scytharum gens, haud procul Thraciā sita, ab oriente ad septentrionem se vertit, wohnt in der Richtung von O.n.N. (= nordöstlich), Curt. 7, 7 (29), 3. – u. medial, versus in od. ad m. Akk., gewendet, gerichtet, hin- od. hinausgehend, hin- od. hinausliegend u. dgl., squamarum series a cauda ad caput versa, hinlaufend, Plin.: v. Örtlichkeiten, fenestrae in viam versae, Liv.: Epirus in septentrionem versa, Liv.: mare ad occidentem versum, Liv.: (Maeander) nunc ad fontes, nunc in mare versus, hinlaufend, Ov.: u. so (Rhenus) modico flexu in occidentem versus, Tac.: versa est Pachynos ad austros, liegt nach Süden, Ov.

    B) bildl.: 1) im allg.: a) übh.: α) mit Angabe wohin? αα) durch Praepp.: usum olei ad luxuriam, den Gebr. des Öles zur Verschwendung wenden, d.i. bis zur Verschwendung treiben, Plin.: in se studia civium, Tac.: v. bonas aures ad pacem, dem Fr. gütiges Gehör zu schenken geneigt sein, Prop.: indomitum animum in bonum, Tac.: animum alias ad curas, Tac.: consilia curasque in oppugnationem Placentiae, Tac.: venena et artes in alium, Tac.: in nos vertite iras, Liv.: patrem ab alienis in suos vertisse superbiam, Liv. – Passiv, versa Romam res, wurde die Sache (Untersuchung) nach Rom gespielt, Liv.: summa curae in Bostarem versa erat, die Hauptsorge war dem B. zugewälzt, lag auf B., Liv. – in admirationem versus (rex), zur B. hingerissen, Liv. – verti certamine irarum ad caedem, hingetrieben werden, Liv.: u. so solitae cupidine caedis in pecudes, Ov. – medial, in quem (Scipionem) tum omnis civitas versa erat, die Augen der ganzen St. (voll Erwartung) gerichtet waren, Liv.: pater totus in Persea versus, dem P. ganz zugewandt, sich ganz hingebend, Liv. – refl. ohne se, zB. periculum in creditores a debitoribus verterat, Liv.: omnis ira belli ad populationem vertit, ging am Ende hinaus auf B., Liv. – verterat periculum in Romanos, Liv., pernicies ad accusatorem, Tac. – Caesar vertit in Sabinum, lenkte (in dem Schreiben) auf den S. ein, Tac. ann. 4, 70. – ββ) durch Advv.: quo me vortam, wohin soll ich mich (in meiner Not, Verlegenheit) wenden? Ter.: redigam ut, quo se vortat, nesciat, daß er sich nicht zu raten u. zu helfen weiß, Ter.: quo se verteret, nesciebat, Cic.: quoquo verteris, wie man es auch drehen u. wenden mag, Cic. – depulsi aemulatione alio vertunt, davon abgebracht durch Eifersucht, nehmen sie eine andere Wendung, schlagen sie einen anderen Weg ein, Tac. ann. 1, 18: u. so bl. ut verteret, Tac. ann. 4. 10. – β) mit bl. Acc.: versa amicitiae terga dedere meae, kehrten meiner Fr. den Rücken, Ov.: v. sinistrum lenti itineris rumorem prospero proelio, (von sich) abwenden, Tac. – b) Gelder, Einkünfte wohin wenden, d.i. α) zuwenden, ex illa pecunia magnam partem ad se, sich aneignen, Cic.: in se Cotyi data, Tac.: litem in suam rem, das Streitobjekt sich zusprechen, Liv.: Lugdunensium reditus in fi scum, zum F. schlagen, Tac. – u. so wohl verte aliquid, wende dir etwas zu = mache eine Prellerei, ein betrügerisches Geschäft, Pers. 5, 137. – β) wie unser »wohin wenden« = verwenden, benutzen, pecuniam in suos usus, ICt.: pecuniam mutuam in rem alcis, ICt. – captos in praedam, Tac.: seditiosa in praedam, Tac.: occasionem ad bonum publicum, Tac. – c) etwas so u. so (auf die üble od. gute Seite) wenden, m. in u. Akk. od. m. bl. Dat. zur Ang. wozu? α) in der Beurteilung, machen, gereichen lassen zu usw., ansehen als usw., comitia biennio habita in religionem, zu einem Gegenstande frommen Bedenkens machen, Liv.: ne ea, quae rei publicae causā egerit, in suam contumeliam vertat, zu einer Beleidigung gegen sich, Caes.: Romanos obicis mihi et ea, quae gloriae esse debent, in crimen vertis, Liv.: ne sibi vitio verterent, quod etc., Cic. – in prodigium versa ea tempestas, Liv. – β) in der Ausführung, so u. so wenden = die u. die Wendung geben, so u. so ausschlagen, -ablaufen lassen, u. refl. (ohne se) u. Pass. medial, sich wenden, die u. die Wendung nehmen, so u. so ausschlagen, ablaufen, somnia in melius, Tibull.: cognomen in risum, ins Lächerliche ziehen, Hor.: di bene vortant quod agas, Ter. – refl., haec... extemplo in invidiam, mox etiam in perniciem Demetrio verterunt, Liv.: detrimentum in bonum verteret, Caes.: auspicia in bonum verterunt, Liv.: ne memoria Augusti, ne nomen Caesarum in ludibria et contumelias verterent, Tac.: magnitudo pecuniae malo vertit (sc. ei), wurde sein Unglück, Tac.: quae res bene vortat mihi, Plaut.: quae res tibi vertat male, Ter.: quod bene, nec bene vertat, Liv. u. Verg.: u. medial, factum est versum in laudem, Liv. – d) in der Beurteilung auf jmd. od. etw. (als Urheber, Ursache) etw. wenden = jmdm. od. einem Umstande usw. etwas zuschreiben, beimessen, devictorum Samnitium decus ad legatos est versum, Liv.: v. omnium secundorum adversorumque causas in deos, Liv.: quaeque alia in deûm iras vertunt (sc. homines), Liv.: quam rem alii in superbiam vertebant, Sall.

    2) insbes.: a) etw. wenden, d.i. etw. ändern, verändern, wechseln, α) Körperliches: comas (durch Färben) v., Prop.: u. so capillum, Tertull.: furentium certa indicia sunt audax et minax vultus... color versus, veränderte, wechselnde Gesichtfsarbe (= Sich-Verfärben), Sen. – auster in Africum se vertit, schlug zum Südwestwind um, Caes. – β) Zustände usw.: iussa, Verg.: quae mea culpa tuam mentem vertit? Ov.: u. so quae sententia te (dich = deine Gesinnung) vertit? Verg.: statum, Tertull. – refl., vorterunt se memoriae (Zeiten), Plaut.: fortuna iam verterat, hatte sich gewendet (geändert), Liv. – medial, omnia vertuntur, certe vertuntur amores, Prop.: videte, quam versa et mutata in peiorem partem sint omnia, Cic.: verso civitatis statu, Tac.: verso Marte, Liv.: versis ad prospera fatis, Ov.: versā vice, umgekehrt, Sen. poët., Iustin. u.a.: versa facundia, Poesie, Apul. – b) seinem ganzen Wesen, seiner Gestalt nach in etw. übergehen lassen, verwandeln, pectora in silicem, Ov.: alqd in lapidem, Ov.: in cinerem, s. cinis: Niobe, quae nimio fletu in lapidem versa est, Hyg. – refl. u. medial = in etw. übergehen, sich verwandeln, zu etw. werden, se in imaginem Amphitruonis (v. Jupiter), Plaut.: terra in aquam se vertit, Cic.: se in omnes facies, Verg.: vidit fusa in obscenum se vertere vina cruorem, Verg. – medial, in pus verti, Cels.: verti in parva animalia, Ov.: m. Acc. resp., formam vertitur oris antiquum in Buten, verwandelt sich an Gestalt in den alten B., Verg. – c) Schriftwerke usw. übertragen, übersetzen, Philemo scripsit (fabulam), Plautus barbare (lateinisch) vertit, Plaut.: si sic verterem Platonem, ut verterunt nostri poëtae fabulas, Cic.: verti etiam multa de Graecis, Cic.: v. Graeca in Latinum, Quint.: annales ex Graeco in Latinum sermonem, Liv.: ex Graeco in Latinum vel ex Latino vertere in Graecum, Plin. ep. – d) als publiz. t.t., v. solum, sich außer Landes begeben, auswandern, bes. v. Verbannten, dah. oft mit dem Zusatz exsilii causā, Cic. u.a.: vertere solum exsilio, Amm. 15, 3, 12.

    II) prägn.: A) = versare, wie drehen prägn. = wieder und wieder drehen, hin und her drehen, -wen den, fort und fort herumdrehen, -wenden, refl. vertere se u. Pass. vertī medial, sich (hin und her-, sich herum-) drehen, AA) eig. u. übtr.: 1) eig.: lumina, rollen (v. der Gorgo), Verg.: caput, herumrollen, -wälzen (v. Meere), Prop. – medial, vertitur interea caelum (dreht sich [um die Erde]) cum ingentibus signis, Enn.: u. so vertitur interea caelum et ruit (bricht herauf) Oceano Nox, Verg.: si oculi cum dolore vertuntur, wenn sich die Augen unter Schmerz bewegen (bei der Bewegung die Augen schmerzen), Cels.; aber im üblen Sinne, oculi vertuntur, die Augen verdrehen sich, Cels.: u. intestinum verti videtur, der Darm scheint sich krampfhaft zu krümmen, Cels.

    2) übtr., u. zwar refl. vertere se u. medial vertī, a) v. Pers., irgendwo sich umherbewegen, sich umhertreiben, sich umhertummeln, v. se ante postes, Prop.: u. oft medial, verti in mediis catervis, Verg.: inter primos, Verg.: sub pedibus omnia verti regique videbunt, sich unter ihren Füßen zu winden (von den Untertanen), Verg. – b) v. der Zeit = umrollen, umlaufen, septima post Troiae excidium iam vertitur aestas, Verg.: decima haec iam vertitur aestas, Sil. – bes. im Partic., hunc mensem vertentem servibit, diesen vollen Monat, Plaut.: mense vertente, innerhalb eines M., Vitr.: intra finem anni vertentis, innerhalb des laufenden Jahres, Cic.: u. bes. anno vertente, im Verlauf-, innerhalb des Jahres od. eines Jahres, Cic. u. Nep.: u. so tum ille vere vertens annus appellari potest, ein völliges Jahr (vom großen Weltjahre, das aber selbst annus magnus heißt), Cic. de rep. 6, 24. Vgl. über annus vertens überhaupt Censor. 19 in.

    BB) bildl.: 1) im allg.: stimulos sub pectore, unter dem H. die St. drehen = das Herz zur Begeisterung anstacheln, Verg. Aen. 6, 101.

    2) insbes., u. zwar medial vertī, sich in irgend einem Gebiete, einem Fache, einem Elemente bewegen, a) v. Pers.: iam homo in mercatura vortitur, gibt sich schon mit dem Handel ab, Plaut. most. 639. – b) v. Lebl.: ubi ego video rem verti in meo foro, sich auf m.F. bewegt, vor mein F. gehört, von mir abhängt, Plaut.: in iure, in quo causa illa vertebatur (zu dessen Gebiete jener Prozeß gehörte), paratissimus, Cic.: in eo verti (drehe sich) spes civitatis, Liv. – quam maxime resisto, tam res in periculo vortitur, desto größer wird die G., Plaut.: in maiore discrimine domi res vertebatur, weit mißlicher stand es um usw., Liv. – omnia in unius potestate ac moderatione vertentur, die G.u.L. des Ganzen wird in der Hand eines einzigen liegen, Cic.: totum id vertitur in voluntate Philippi, hängt von der Gesinnung des Ph. ab, Liv.: in eo victoriam verti, darauf beruhe der S., das sei für den S. entscheidend, Liv.: in eo verti ceterorum animos, si etc., es sei für die Stimmung der übrigen entscheidend, Liv. – so auch mit circa u. Akk., cum circa hanc fere consultationem disceptatio omnis verteretur (sich drehte), Liv. 36, 7, 1. – u.m. Advv., ibi summam rerum bellique verti, daß dort das ganze Schicksal des Staates u. Kr. entschieden werde, Liv.: ibi maiestatem regiam verti, unde soror Alexandri staret, auf deren Seite sei die k.M., zu denen sich die Schw. des Al. halte, Iustin. – u. impers., vertebatur (= vertebatur disceptatio in eo), utrum... an etc., darum drehte sich die Frage, ob... oder usw., Liv. 39, 48, 3.

    B) = invertere, convertere, umkehren, umwenden, AA) eig.: 1) im allg.: a) übh.: hominem in id latus, cuius auris eo modo laborat, auf die S. legen, Cels.: saepe stilum, Hor.: palpebram cotidie, Cels.: arma (bei einem Trauerzuge), Verg.: manum non vertere, s. 1. manus.(S. 807). – b) als t.t. des Landbaues, mit dem Pfluge od. mit der Hacke umwenden, wenden, bidentibus solum vertere utilius est, quam aratro, Colum.: u. so terram aratro, Verg. u. Hor., u. (poet.) ferro, Verg.: Massica rastris, Verg.: agros bove patrio, Prop.: lupinum in flore, Colum.: collem in quattuor pedes (vier F. tief), Colum. – poet. übtr., v. Rudernden, umwühlen, freta versa lacertis, Verg.: spumant vada marmore verso, Verg. – c) als t.t. der Weberkunst, die Spindel drehen, ad torquenda subtegmina in alveolis fusa vertantur, Hieron. epist. 130, 15. – d) ein Gefäß umkippen, umlegen u. so abzapfen, ausleeren, cadum, Plaut.; u. cadus non ante versus = ein noch nicht angezapfter, Hor.: crateras, ausleeren, Verg.

    2) insbes., gewaltsam umkehren, umstürzen, über den Haufen werfen, Cycnum vi, Ov.: fraxinos, Hor.: arces, Verg.: moenia ab imo, Verg.: summa in imum, Auson.: versa puppis, Lucan.: versi Penates, Verg.

    BB) bildl.: 1) im allg.: Callicratidas cum multa fecisset egregie, vertit ad extremum omnia, warf alles um = verdarb alles, Cic. de off. 1, 84.

    2) insbes.: a) gewaltsam umkehren, fortuna summa in imum vertit et versa erigit, kehrt das Oberste zu unterst, Auson. epigr. 143, 3. – b) politisch umstürzen, über den Haufen werfen, umstoßen, stürzen, zerrütten, zugrunde richten, verderben (vgl. Heräus Tac. hist. 1, 2 extr.), res Phrygias fundo, Verg.: regna ab imo, Sen. poët.: leges funditus (gänzlich), Tac.: cuncta secum, Verg.: ne socius rex, ne Armenia scelere et pecuniā verteretur, Tac.: versā Caesarum subole, Tac. – / Parag. Infin., vertier (vortier), Plaut. rud. 886. Lucr. 1, 710 u.a.

    lateinisch-deutsches > verto

См. также в других словарях:

  • cadus — cádus s. n., pl. cádusuri Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic  CÁDUS s.n. Vas mare pentru conservarea vinului, a untdelemnului etc. la greci şi la romani. [pl. suri. / < lat. cadus, cf. gr. kados] …   Dicționar Român

  • Cadus — (gr. u. röm. Ant.), ein meist irdenes, 1 Metretes (– 12 Chus = 72 Sextariii = 8842 Drachmen, bei den Römern 23 Sextarii = 90 römische Pfund) haltendes Gefäß von kegelförmiger Gestalt, zur Aufbewahrung von Flüssigkeiten (bes. Wein), Obst,… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Cadus — (lat., griech. Kádos, »Krug«), bei den Römern ein größeres irdenes Gefäß für flüssige und trockne Dinge, besonders Wein; dem Inhalt nach gleich dem griechischen Metrētes (39,39 Lit.) und darum meist benutzt bei Maßbezeichnung griechischer Weine.… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • CADUS — quô vinum Romani condiderunt. Ita enim Plautus Aulul. Actu 3. sc. 6. v. 34. At ego iussero cadum unum vini veteris a me afferrier. Solebat pice diligenter oblini, ac in loco, quo fumus posset pertingere, statui. Marcellus de Medicam. operculô… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Cadus, S. — S. Cadus (Chadus), (28. Dec.), Bischof von Bourges, der im 5. Jahrhundert lebte und im Jahre 472 starb. Sein Leib befindet sich in der Kirche des hl. Sulpicius dieser Stadt. (Mg.) …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • Chryseofusus cadus — Scientific classification Kingdom: Animalia Phylum: Mollusca Class: Gas …   Wikipedia

  • КАДУС —    • Cadus,          см. Pocula и Vasa, Ваза …   Реальный словарь классических древностей

  • KDUS — Cadus Pharmaceutical Corporation (Business » NASDAQ Symbols) …   Abbreviations dictionary

  • caque — Caque, m. penac. Est une espece de futaille qui contient le quart d un muid, et est à vin, à eau, à poisson salé, à poix noire, à poix resine, et autres choses comme on s en veut servir, Cadus, duquel on estime ce mot François estre venu. Mais le …   Thresor de la langue françoyse

  • Тонна бороздчатая — ? Тонна бороздчатая Пустая раковина в разных ракурсах …   Википедия

  • cadozo — (Del ár. qadus, cubo.) ► sustantivo masculino Remolino de las aguas en una corriente. SINÓNIMO olla * * * cadozo (¿del lat. «cadus», jarro, barril?) m. *Remolino formado en una corriente de agua. * * * cadozo. (Del lat. cadus, olla). m. olla (ǁ… …   Enciclopedia Universal

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»